بررسی و ارزیابی سیستم‌های آبیاری بارانی (کلاسیک ثابت و آبفشان غلتان) در برخی مزارع استان‌های اصفهان و همدان

کمبود آب و خشکسالی­های اخیر لزوم توجه بیشتر به افزایش بهره­وری آب را بیش از پیش نمایان کرده است. در این راستا استفاده از سامانه‌های آبیاری تحت فشار به­عنوان گزینه‌ای برای جایگزینی روش‌های آبیاری سنتی قابل توصیه است. لذا این تحقیق به­منظور بررسی کارایی و عملکرد این سامانه­ها و تعیین بهره­وری آب آبیاری در مزارع سیب­زمینی استان­های همدان و اصفهان به­ترتیب 10 و 9  سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت و آبفشان غلتان مورد ارزیابی فنی قرارگرفتند و مشخصه‌های راندمان پتانسیل چارک پایین، راندمان کاربرد چارک پایین، یکنواختی توزیع و ضریب یکنواختی کریستین سن تعیین شدند. میانگین مشخصه‌های این پارامترها به­ترتیب در مزارع اصفهان به ترتیب 5/61، 58، 8/66 و 8/75 درصد و در همدان به­ترتیب 9/53، 8/44، 1/71 و 1/81 درصد بدست آمد. با تعیین حجم آب مصرفی و میزان عملکرد محصول، میزان متوسط بهره­وری فیزیکی آب در مزارع مورد مطالعه در همدان و اصفهان به­ترتیب 6/6 و 3/6 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. متوسط حجم آب مصرفی در دو منطقه مورد مطالعه در استان­های اصفهان و همدان به­ترتیب 6745 و 6298 متر مکعب در هکتار بدست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که در اکثر مزارع مورد مطالعه، کم­آبیاری صورت گرفته است. از مسایل عمده در نتایج این ارزیابی‌ها می‌توان به عواملی نظیر طراحی نادرست، عدم تطابق ضوابط طراحی با فاز اجرایی، اجرای نامناسب، اطلاعات ناکافی از بهره‌­برداری و نگهداری سامانه و  عدم تطابق میزان آب مصرفی با نیاز آبی گیاه اشاره نمود. همچنین استفاده  هم زمان  از تعداد زیاد آبپاش و استفاده  بیش از یک آبپاش  روی لوله فرعی آبیاری در سیستم­های آبیاری کلاسیک ثابت،  دلیل اصلی پایین بودن  ضریب یکنواختی  و یکنواختی توزیع آب بوده است.